اکو دات در قسمت بالایی خود به هفت عدد میکروفون مجهز شده تا صدای شما را از هر جایی درون خانه تشخیص دهد و بتواند به سرعت در پاسخ به درخواست شما عکس‌العمل لازم را نشان دهد. در این میکروفون‌ها از فناوری beam-forming استفاده شده تا صدا از طرفی که فرمان بیدار کردن (کلمه‌ی الکسا) را صادر کرده تقویت شود و بقیه‌ی صداهای محیطی نادیده گرفته شوند. البته برای اینکه اکو دات بتواند به درستی متوجه منظور شما بشود، لازم در محیطی از او درخواست کنید که صداهای محیط خیلی بر صدای شما غالب نباشند. مثلا در صورت صداکردن الکسا در زمان زیاد بودن ولوم تلویزیون، به احتمال زیاد با خطا روبرو خواهید شد. این اسپیکر، تعریف تمام عیاری از یک هاب مرکزی برای به کارگیری مفهوم اینترنت اشیا (IoT) است. اتصال اسپیکر به اینترنت به وسیله‌ی اتصال وای‌فای برقرار می‌شود و برای فعالیت دستگاه و اجرای فرمان‌های شما لازم است که این ارتباط به صورت دائمی برقرار باشد. با این حال که اکو دات درون خود یک اسپیکر دارد، می‌توانید در صورت نیاز به صدایی بهتر از خروجی صدای 3.5 میلی‌متری و بلوتوث اکو دات استفاده کنید و صدا را به هر اسپیکر دیگری که می‌خواهید انتقال دهید.

شعاری که آمازون برای اسپیکرهای اکو انتخاب کرده‌است این است: "فقط درخواست کنید". برای انجام هر کاری باید اکو دات را مخاطب قرار دهید و از او بخواهید که کاری را برای شما انجام دهد. برای مخاطب قرار دادن این اسپیکر باید او را به اسم دستیار صوتی‌اش، الکسا (Alexa) خطاب کنید و پس از کلمه‌ی الکسا، سوال‌ یا درخواست‌تان را به زبان انگلیسی مطرح کنید. اکو دات به همین روش ساده می‌تواند سیستم روشنایی منزل شما را کنترل کند، برایتان موزیک پخش کند، زمان رفت و آمد شما را تا محل کار پیش‌بینی کند، مدیریت یک تایمر را بر عهده بگیرد، به سوال‌های مختلف عمومی پاسخ بدهد، خبرهای روزانه را برایتان مرور کند و کتاب‌هایتان را برایتان بخواند، فیلم‌هایی که در سینماهای اطراف‌تان در حال اکران هستند را معرفی کند و خیلی کارهای دیگر. با استفاده از اکو دات می‌توان پیتزا سفارش داد، از سرویس Uber یک تاکسی گرفت و مهم‌تر از همه اینکه می‌توان هر چیزی را از فروشگاه آمازون سفارش داد. در واقع هدف اصلی آمازون از ساخت این دستگاه، ساده‌تر کردن پروسه‌ی سفارش کالا از فروشگاهش بوده‌است. خرید مجدد آخرین آیتمی که از فروشگاه آمازون سفارش داده‌اید یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های اکو دات است که متاسفانه در ایران آن‌قدرها کاربرد ندارد.

ابعاد اکو دات بسیار کوچک است و همین مساله باعث می‌شود بتوانید آن را در هر مکانی قرار دهید. مثلا می‌توانید آن را درون اتاق خواب‌تان قرار دهید و مثل یک ساعت آلارم‌دار با آن رفتار کنید. یا شب‌ها که درون تخت خواب‌تان دراز کشیده‌اید، با فرمان صوتی لامپ‌ها را خاموش کنید و صبح‌ها با صدای خودتان پرده‌های اتاق را باز کنید. پس از اینکه با صدای آلارم اکو دات از خواب برخواستید، از او بخواهید برنامه‌ی روزانه‌ای که در تقویم‌تان تعیین شده را برایتان بخواند و بلافاصله برایتان یک تاکسی بگیرد. پیشنهاد دیگر این است که درون هال و پذیرایی منزل از این اسپیکر استفاده کنید و کنترل سیستم گرمایشی منزل را به او بسپارید. خیلی‌ از خانم‌ها اکو دات را درون آشپزخانه می‌گذارند و برای زمان پخت غذا تایمر تنظیم می‌کنند. وقتی هم که متوجه می‌شوند درون خانه به چیزی نیاز دارند و باید آن را بخرند، فورا به اکو دستور می‌دهند روی آمازون کالای مورد نظر را سفارش دهد. قرار گرفتن اکو داتِ کوچک در مکان‌های مختلف خانه، باعث به هم ریختن دکوراسیون داخلی منزل شما هم نمی‌شود.

پخش موزیک یکی از اصلی‌ترین کارهایی است که اکو دات می‌تواند انجام دهد. برای استفاده از این قابلیت جذاب، اکو دات باید در یکی از سرویس‌های استریمینگ موسیقی مثل پاندورا، اسپاتیفای یا پرایم موزیک خود آمازون اشتراک فعال داشته‌باشید تا بتوانید موزیک‌ها و لیست‌های پخش‌تان را پخش کنید. با فعال بودن این سرویس‌ها روی اکو دات، پس از صدا کردن الکسا از او می‌خواهید تا آهنگ فلان را برایتان پخش کند یا کمی موسیقی سبک جاز برایتان پخش کند. جذاب‌تر اینکه می‌توانید بخشی از Lyrics آهنگ مورد نظرتان را برای الکسا بخوانید و از او بخواهید این آهنگ را برای شما پیدا کرده و پخش کند.

کیفیت صدای اکو دات خوب است؛ اما نه به قدری که تصمیم بگیرید تمام سیستم صوتی عریض و طویلی که برای منزل تهیه کرده‌اید را مرخص کنید و تمام کارها را به اکو بسپارید. کیفیت صدا در این حد است که صدایی با حجم کافی را برای مطلع شدن از وضیعت آب و هوا پخش کند و در فاصله‌ی یکی دو متری، موزیک را به گوش شنونده برساند. یعنی نباید انتظار اسپیکری حرفه‌ای با صدای بیس کوبنده و تفکیک صدای بالا را داشته‌باشید. در واقع هدف از ساخت اکو دات این بوده که نقش یک دستیار صوتی خوب را ایفا کند. اما لازم نیست به دلیل این نقیصه به کلی از فکر خرید این دستگاه بیرون بیایید؛ بلکه می‌توانید اکو را به اسپیکر خوبی که دارید یا می‌خواهید در آینده تهیه کنید وصل کرده و از داشتن اکو لذت ببرید.

گفتیم که الکسا مغز متفکر پشت اکو دات است؛ مغزی که روی سرورهای ابری قرار گرفته و به همین دلیل، دائما در حال یادگیری چیزهای جدید و هوشمندتر شدن است. هر چه بیشتر از اکو دات استفاده کنید، او بیشتر با لهجه‌ و کلماتی که شما استفاده می‌کنید آشنا می‌شود و بهتر به شما سرویس خواهد داد. آمازون در همکاری با سایر توسعه‌دهنده‌ها تلاش کرده‌است روز به روز بر قابلیت‌های خانواده‌ی اکو اضافه کند و در این بین، اکو دات هم بی‌نصیب نخواهد ماند. به عنوان مثال خود آمازون هیچ ترموستات هوشمندی تولید نمی‌کند؛ اما کاری کرده تا کسانی که از ترموستات‌های هوشمند Nest یا هانی‌ول (Honeywell) استفاده می‌کنند، بتوانند با استفاده از اکو، کنترل دمای منزل را در دست بگیرند و این فوق‌العاده است. مجددا خود آمازون هیچ لامپ هوشمندی نمی‌سازد. اما دارنده‌ی دستگاه اکو می‌تواند از لامپ‌های سری Hue فیلیپس استفاده کند و با صدای خود، نور محیط را کم و زیاد کند.